Deprem Nedir?
Depremin sözlük anlamı yer kabuğunun
derin katmanlarını kırılıp yer değiştirmesi veya yanardağların püskürmesi sırsında oluşan,sarsıntı,yerin
hareketidir.Deprem bilimi sismolojidir.Gerçek anlamı ise Dünya yüzeyindeki bir
kırık boyunca koparak fırlayan,sıkıştırılmış yada gerilmiş kayaların neden
olduğu titreşimler ve sarsıntılar biçiminde görülen ani bir enerji
boşalımıdır.Volkanlardan fışkıran lavlarda küçük sarsıntılara neden
olabilir.Yılda yaklaşık bir milyon deprem olduğu tahmin edilektedir ama
bunların çoğu öyle küçüktür ki farkedilmedn geçerler.Yaygın bir yıkıma yol açan
gerçekten şiddetli depremler yaklaşık iki haftada bir olur.Neyse ki bunların
çoğu okyanuslar altında yer aldığından insanlara zarar vermez.Yüzeyin 700km
altında oluşan depremlere ne gibi nedenlerin yol açacağı bilinmemektedir.
Bir kırık boyunca kayma kırık düzlemi
üstündeki sürtünme tarafından önlenir.Bu,enerjiyi ortaya
çıkarır;enerjide esnek
bir biçim değişimi olarak biriken hareketi üretir.Örn:Bir yay gerildiğinde bu
sonuç elde edilir.Sonunda gerilim kritik bir noktaya erişir,sürtünme alt edilir
ve kayalar birikmiş enerjilerini öne arkaya titreşerek deprem biçiminde
boşaltıp birbirine çarparak fırlatırlar.Esnek biçim değişimini taşıyamayacak
duruma gelen kaya büklümleri,bir kırık oluşturacakparçalandıklarında da
deprem olabilir.
Sismik dalgalar merkezden dışarı
doğru,tıpkı bir silh ateşlendiğinde ses dalgalarının yayılması gibi her yönde
yayılırlar.Başlıca iki tür deprem vardır.Skıştırma dalgaları ve makaslama
dalgalrıdır.
Sıkıştırma dalgaları
içinden geçtikleri kaya taneciklerinin dalga yönünde öne arkaya sallanmalarına
neden olurlar.Makaslama dalgaları ise taneciklerin kendi geçiş yönlerine dik
açıyla titreşmelerine yol açarlar.Her iki tür sismik dalagadada tanecikleri
fiziksel olarak hareket ettirmez,yalnızca onalrın arkasından geçer.
Sıkıştırma dalgaları makaslama
dalgalrından 1,7 kez daha hızlı hareket eder ve deprem kayıt istasyonunda önce
bunlar saptanır.Bu yüzden sismologlar onlara birincil dalgalar,makaslama
dalgalrına ikincil dalgalar adını verirler.Sismolglar bir başka dalga türü daha
bulmuşlardır:Uzun dalga yada yüzey dalgası.En yüksek şoklara yol açan dalgalardır.
Depremin şiddetini ölçmek için riçhter
ölçeği kullanılır.Şiddet ölçüleri öylesine ayarlanmıştır ki,
ölçekteki her birim
önceki tarafından bırakılan enerjinin 30 katıdır.2'lik şiddet çok zor
hissedilir oysa 7 şiddetinde bir deprem büyük bir alanda yıkıcı etkiye sahip
depremin alt sınırıdır.
Deprem Nerelerde Oluşur?
Deprem herhangibir yerde ve
herhangibir zamanda oluşabilir.Genel
olarak depremlerin kabuğu oluşturan levhaların sınırlarında oluştuğu
söylernebilir.
Dünyanın çeşitli yerlerinde benzer
nitelikte depremlerin tekrarlandığı gözlenmiştir ve buraları hep levha
sınırındadır.Depremlerin yoğun olarak gözlendiği bölgeler yeryüzünde üç ana
kuşak oluşturur:
Pasifik Deprem Kuşağı:Şili'den
kuzeye doğru Güney Amerika kıyıları ve Alaskanın güneyinden
Aleutlan Adaları,Japonya,Filipinler,Yeni
Gine,Güney Pasifik Adaları ve Yeni
Zelanda'yı içine alan en büyük deprem kuşağıdır.Yeryüzündeki büyük depremlerin
%81'i bu kuşak üzerinde gerçekleşir .
Alpine
Deprem Kuşağı:Endonezya'dan başlayıp Himalayalar ve Akdeniz
üzerinden Atlantik Okyanusun'a ulaşan kuşaktır.Yeryüzündeki büyük depremlerin
%17'si bukuşakta oluşur.
Atlantik
Deprem Kuşağı:Bu kuşak,Atlantik Okyanusu ortasında yer alan levha
sınırı boyunca uzanır.
1.DEPREM ÖNCESİ
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
A.Evimizin depreme hazırlanması
*konutlar depreme dayanaklı şekilde
yapılmalıdır
*Evlerdeki raflar,duvara sıkıca monta
edilmelidir
*Cam eşya,yanıcı ve patlayıcı maddeler
dolapların alt gözlerinde saklanmalı
*Evlerde mutlaka yangın söndürme aleti
bulundurulmalıdır
*Tablolar ve aynalar oturulan ve yatılan
yerlerden uzakta bulundurulmalıdır
*Duvardaki çatlaklar tamir ettirilmelidir
*Aydınlatma araçları oturulan yerin uzağına
monta edilmelidir
*Kombi,şofben gibi ağır ev aletleri duvara
sıkıca sabitleştirilmelidir
*Evlerimizim depreme karşı dayanıklılığı
uzman kişilere veya kuruluşlara kontrol ettirilmelidir
*acil durumlarda kullanılabilecek malzemeler
kolayca ulaşabileceğimiz bir yerde bulundurulmalıdır
Acil durumlarda kullanılabilecek
malzemeleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
*el feneri veya ışıldak *konserve
açacağı bulunan çakı
*pille çalışan radyo ve yedek pil *sürekli kullanılabilecek ilaçlar
*ilk yardım çantası *bot veya
spor ayakkabı
*kuru gıda konserve ve su *para
B.AİLE FERTLERİNİN DEPREME HAZIRLANMASI
*Aile fertleri deprem sırasında nasıl
davranmaları gerektiği konusunda eğitilmelidir
*Evlerin içinde ve çevresinde deprem
sırasında sığınılacak yerler belirlenmelidir
*Aile fertlerine acil durumlarda elektrik
su ve doğal gazın nasıl kesileceği yanan
ocakların nasıl kapatılacağı öğretilmelidir
*aile fertlerine ilk yardımın nasıl
yapılacağı öğretilmelidir
*itfaiye ambülans polis ve kurtarma
ekiplerinin telefon numaraları ezberlenmelidir ayrıca bu telefon
numaraları telefon rehberine kolay
okunabilecek büyüklükte yazılmalıdır
*aşağıda belirtilen bilgiler ;aile
bireylerine yakın arabalara ve komşulara verilmelidir.Böylece kaybolan yakınlar
deprem sırasında birbirini kolayca bulur bu bilgiler şunlardır:
*fertlerin birbirini kaybetmesi halinde
buluşacakları üç yer ismi
*acil durumlarda aranacak şehir dışında
bulunan yakınlarınızın ismi adresi ve telefon numarası
*anne ve babanın iş adreslerini ve telefon
numaralarını çocukların okul adreslerinizi telefon numaralarını belirten aile
belgeleri
Depremin zararlarını azaltabilmek için
alınacak önlemlerle ilgili olarak ayrıntılı bilgi almak isteyenler;
*0312 287 36 45
*0312 285 38 49
*0312 285 66 55 numaralı telefonları
arayabilirler.
2.DEPREM SIRASINDA YAPILMASI GEREKENLER
A.KAPALI MEKENLARDA
*Deprem sırasında giriş katında veya
yakınlarında bulunuyorsanız hemen dışarı çıkınız .Dışarı çıkarken düşen
parçalardan korununuz yüksek katlardaysanız dışarı çıkmaya çalışmayınız paniğe
kapılmayınız ve koşuşturmayınız
*önceden ev deprem planı yaptıysanız hemen
uygulamaya geçiniz
*deprem sırasında çamaşır veya bulaşık
makinesi gibi kolayca devrilmeyecek ağır eşyaları kendinize siper ediniz
*yatıyorsanız ve kaçma imkanınız yoksa
kendinizi yatağın yanındaki boşluğa bırakınız
*sağlam bir masaya
tutunun ve masayla birlikte hareket etmeye hazır olunuzdeprem geçinceye kadar
pozisyonunuzu değiştirmeyiniz
*vitrin mutfak dolabı gibi kolayca devrilebilecek eşyalardan uzak
durunuz
*yüksek katlı binalardaysanız asansörleri kullanmayınız
*sinema tiyatro okul büro gibi kalabalık yerlerde veya yüksek bir
binanın üst katlarında bulunuyorsanız deprem sırasında merdivenlere veya
asansörlere koşmayınız en yakınınızdaki güvenli bir yerde kendinizi korumaya
alınız
*gaz sızıntısı olabileceğini düşünerek kesinlikle çakmak kibrit ve mum
yakmayınız sigara içmeyiniz
B:BİNA DIŞINDA
*deprem sırasında binalardan düşen yıkıntılardan camlardan bacalardan
elektrik direği ve tellerden uzaklaşınız.Güvenli bir alanda sarsıntının durmasınıbekleyiniz
C:ARABA İÇİNDE
*araba kullanıyorsanız sarsıntı başladığı zaman bulunduğunuz yer güvenli
ise durunuz sarsıntı sona erene kadar araç içinde kalınız
*köprü üst geçit tünel gibi çökme ihtimali bulunan yerlerden uzaklaşınız
*elektrik direkleri enerji nakil hatları ve ağaçlardan uzak durunuz
3.DEPREM SONRASINDA YAPILMASI GEREKENLER
*Depremden sonra yangına sebep olabileceği için kesinlikle kibrit çakmak
ve mum yakmayınız el feneri kullanınız
*deprem sona erdiği zaman elektrik şalterini gaz ve su vanalarını yanan
ocakları hemen kapatınız
*yaralılara ilk yardım uygulayınız yarası ciddi olanları (tehlikeli bir
yerde değilse) hareket ettirmeyiniz yetkililerin gelmesini bekleyiniz
*çıplak ayakla yürümeyiniz mümkünse bot veya spor ayakkabı giyiniz
*bina içinde canlı olup olmadığını kontrol ediniz canlı var ise kurtarma
ekiplerine haber veriniz
*el radyonuzu açınız ve yetkililerin açıklamalarını dinleyiniz
*çok acil durumlar dışında telefonu kullanmayınız
*evi terk ederken yanınıza el feneri pilli radyo su kuru yiyecek ilk
yardım çantası hava şartlarına uygun giyecek battaniye para ve kredi kartınızı
alınız
*hasar gören evlere uzmanlar kontrol edip izin vermedikçe girmeyiniz
*aracınızı itfaiye ve ambülans gibi araçlara engel olmayacak yerlere
çekiniz şehirden uzaklaşmaya çalışmayınız
*yetkililere ve kurtarma ekiplerine yardımcı olunuz yıkıntılar arasında
ve sokaklarda dolaşarak görevlilerin işini engellemeyiniz
*ihtiyacınızdan fazla yardım malzemesi almayınız
*içilecek nitelikte temiz su
bulamıyorsanız ve kaynatma imkanınız yoksa 20 litre suya bir çorba kaşığı çamaşır suyu
katarak dezenfekte ediniz.
|
TARİH
|
SAAT
|
ENLEM (K)
|
BOYLAM (D)
|
DERİNLİK (Km)
|
MAGNİTÜD (Md)
|
YER
|
|
14.03.2004
|
11:01:43.21
|
39.7661
|
29.3625
|
08.6
|
2.8
|
Domaniç-KÜTAHYA
|
|
14.03.2004
|
10:02:57.29
|
38.2110
|
27.0757
|
01.4
|
2.8
|
Menderes-İZMİR
|
|
13.03.2004
|
16:02:04.81
|
39.0794
|
27.5142
|
22.1
|
2.8
|
Kinik-IZMIR
|
|
13.03.2004
|
15:32:17.12
|
39.7860
|
29.3131
|
15.0
|
2.7
|
Keles-BURSA
|
|
13.03.2004
|
13:22:06.95
|
39.7467
|
29.3052
|
18.6
|
2.7
|
Keles-BURSA
|
|
13.03.2004
|
13:16:29.60
|
39.7901
|
29.3117
|
19.3
|
2.8
|
Keles-BURSA
|
|
13.03.2004
|
12:06:54.68
|
39.6541
|
29.6946
|
11.1
|
2.9
|
Tavsanli-KUTAHYA
|
|
13.03.2004
|
11:07:30.83
|
37.7953
|
38.0792
|
04.1
|
3.1
|
Celikhan-ADIYAMAN
|
|
13.03.2004
|
07:07:45.45
|
38.2635
|
41.0997
|
02.7
|
3.0
|
Kulp-DIYARBAKIR
|
|
13.03.2004
|
04:45:40.80
|
38.1565
|
38.9499
|
01.6
|
3.1
|
Poturge-MALATYA
|
|
13.03.2004
|
04:44:42.32
|
38.1092
|
38.5426
|
02.3
|
3.2
|
Celikhan-ADIYAMAN
|
|
13.03.2004
|
04:40:14.57
|
38.3145
|
38.9743
|
02.3
|
3.0
|
Doganyol-MALATYA
|
|
13.03.2004
|
03:42:26.22
|
37.7856
|
27.3952
|
03.1
|
3.1
|
Soke-AYDIN
|
|
13.03.2004
|
02:02:12.70
|
40.4749
|
34.0017
|
04.8
|
2.7
|
Kizilirmak-CANKIRI
|
|
13.03.2004
|
00:48:27.99
|
37.8492
|
27.3097
|
07.4
|
2.5
|
Kusadasi-AYDIN
|
|
12.03.2004
|
20:42:40.11
|
39.4176
|
28.1636
|
10.3
|
2.9
|
Bigadic-BALIKESIR
|
|
12.03.2004
|
15:56:02.98
|
37.8939
|
27.5525
|
30.0
|
2.4
|
Germencik-AYDIN
|
|
12.03.2004
|
15:04:56.17
|
37.1306
|
27.8728
|
07.5
|
2.5
|
Milas-MUGLA
|
|
12.03.2004
|
14:48:33.94
|
39.1337
|
27.8157
|
28.2
|
2.7
|
Kirkagac-MANISA
|
|
12.03.2004
|
14:24:47.26
|
39.3306
|
28.2331
|
06.6
|
2.6
|
Sındırgı-BALIKESİR
|
|
12.03.2004
|
12:58:12.80
|
38.4508
|
28.3204
|
05.5
|
2.5
|
Salihli-MANİSA
|
|
12.03.2004
|
11:52:09.69
|
39.1193
|
27.5405
|
01.5
|
2.8
|
Soma-MANİSA
|
|
12.03.2004
|
10:16:39.39
|
38.0684
|
28.9341
|
05.7
|
2.4
|
Buldan-DENİZLİ
|
|
12.03.2004
|
08:35:48.01
|
38.9102
|
27.7081
|
13.3
|
2.9
|
Akhisar-MANİSA
|
|
12.03.2004
|
08:11:46.35
|
38.6114
|
28.3074
|
02.5
|
2.5
|
Salihli-MANİSA
|
|
12.03.2004
|
08:10:48.75
|
37.5407
|
37.5298
|
17.0
|
2.9
|
Pazarcık-KAHRAMANMARAŞ
|
|
12.03.2004
|
07:58:19.98
|
37.7399
|
29.2309
|
02.5
|
2.8
|
Honaz-DENİZLİ
|
|
12.03.2004
|
06:53:37.91
|
37.6439
|
29.1763
|
01.0
|
2.7
|
Merkez-DENİZLİ
|
|
12.03.2004
|
06:23:22.34
|
37.7480
|
26.9860
|
11.0
|
3.0
|
KuşadasıAçıkları-EGEDENİZİ
|
|
12.03.2004
|
06:08:10.39
|
38.8746
|
27.7930
|
01.0
|
3.1
|
Akhisar-MANİSA
|
|
12.03.2004
|
05:07:49.08
|
39.7300
|
32.7400
|
03.5
|
3.2
|
Gölbaşı-ANKARA
|
|
12.03.2004
|
04:51:49.81
|
39.7577
|
32.7109
|
02.8
|
3.3
|
Gölbaşı-ANKARA
|
|
12.03.2004
|
04:47:26.07
|
36.9581
|
27.4786
|
05.6
|
2.5
|
Bodrum-Açıkları
|
|
12.03.2004
|
04:06:37.73
|
40.4707
|
33.5102
|
01.0
|
3.3
|
Eldivan-ÇANKIRI
|
|
12.03.2004
|
03:33:09.70
|
39.3607
|
27.7530
|
05.2
|
2.4
|
Savaştepe-BALIKESİR
|
|
11.03.2004
|
17:34:44.76
|
37.5299
|
28.7190
|
11.5
|
2.5
|
Kale-DENİZLİ
|
|
11.03.2004
|
16:50:55.85
|
37.0318
|
27.9255
|
07.2
|
2.5
|
Milas-MUĞLA
|
|
11.03.2004
|
16:07:15.08
|
38.1950
|
29.2640
|
06.2
|
2.3
|
Bekilli-DENİZLİ
|
|
11.03.2004
|
13:34:10.51
|
37.0790
|
27.9933
|
07.2
|
2.5
|
Milas-MUGLA
|
|
11.03.2004
|
12:55:27.29
|
39.8064
|
32.9840
|
02.9
|
2.8
|
Mamak-ANKARA
|
|
11.03.2004
|
06:53:24.27
|
37.4570
|
28.6348
|
37.4
|
2.4
|
Merkez-MUĞLA
|
|
11.03.2004
|
03:16:20.75
|
39.1242
|
27.8980
|
28.9
|
2.1
|
Akhisar-MANİSA
|
|
11.03.2004
|
03:15:57.89
|
39.1126
|
27.9578
|
30.0
|
2.1
|
Akhisar-MANİSA
|
|
11.03.2004
|
02:55:18.87
|
38.2362
|
38.7329
|
01.0
|
3.2
|
Pötürge-MALATYA
|
|
11.03.2004
|
02:05:21.50
|
38.7406
|
27.2459
|
05.6
|
2.5
|
Merkez-MANİSA
|
|
11.03.2004
|
01:46:06.00
|
38.1009
|
28.9207
|
09.5
|
2.5
|
Buldan-DENİZLİ
|
|
11.03.2004
|
01:09:36.96
|
38.6810
|
38.5564
|
10.6
|
2.7
|
Baskil-ELAZIĞ
|
|
10.03.2004
|
21:39:49.14
|
40.1588
|
34.3009
|
11.6
|
2.7
|
Sungurlu-ÇORUM
|
|
10.03.2004
|
17:47:40.96
|
37.8441
|
28.7497
|
04.1
|
2.5
|
Kuyucak-AYDIN
|
|
10.03.2004
|
17:43:13.75
|
40.0884
|
34.2760
|
03.4
|
2.9
|
Sungurlu-ÇORUM
|
|
10.03.2004
|
13:49:11.82
|
39.0790
|
40.3424
|
11.8
|
2.9
|
Merkez-BİNGÖL
|
|
10.03.2004
|
12:24:29.92
|
37.9612
|
37.4293
|
21.1
|
3.1
|
Nurhak-KAHRAMANMARAŞ
|
|
10.03.2004
|
03:45:06.20
|
38.3965
|
38.8119
|
06.5
|
2.9
|
Kale-MALATYA
|
|
09.03.2004
|
14:39:14.62
|
39.6398
|
37.4861
|
01.1
|
3.1
|
SİVAS
|
|
09.03.2004
|
07:42:20.79
|
38.0479
|
28.8629
|
07.7
|
2.5
|
Buldan-DENIZLI
|
|
09.03.2004
|
05:02:28.78
|
39.2105
|
40.2593
|
15.0
|
2.8
|
Kiğı-BİNGÖL
|
|
08.03.2004
|
23:18:31.80
|
38.0593
|
28.9029
|
09.0
|
2.5
|
Buldan-DENİZLİ
|
|
08.03.2004
|
22:31:26.27
|
38.0185
|
28.8354
|
05.0
|
2.7
|
Buldan-DENİZLİ
|
|
08.03.2004
|
21:58:28.56
|
38.0517
|
28.9079
|
02.0
|
3.2
|
Buldan-DENİZLİ
|
|
08.03.2004
|
15:03:07.29
|
39.1102
|
27.5664
|
05.5
|
2.9
|
Soma-MANİSA
|
|
08.03.2004
|
13:52:46.57
|
38.9975
|
29.3763
|
18.0
|
2.6
|
Gediz-KÜTAHYA
|
|
08.03.2004
|
13:00:43.27
|
37.3848
|
28.6353
|
15.0
|
2.6
|
Merkez-MUĞLA
|
|
08.03.2004
|
11:38:07.05
|
37.0207
|
28.1052
|
13.0
|
2.8
|
Merkez-MUĞLA
|
|
08.03.2004
|
07:09:46.51
|
38.1838
|
27.0880
|
05.0
|
2.6
|
Menderes-İZMİR
|
|
08.03.2004
|
04:45:50.77
|
38.4298
|
27.7774
|
08.8
|
2.5
|
Turgutlu-MANİSA
|
DEPREME DAYANIKLI TASARIM
Depreme dayanıklı yapı
tasarımının iki temel ilkesi: uygun mimari tasarım ve taşıyıcı sistem seçilmesi
ile yeterli dayanım ve sünekliğin sağlanması olarak ifade edilebilir.
Depreme dayanıklı yapı tasarımı
ve inşasında başlıca 4 öğeden söz etmek mümkündür. Bunlar: deprem yönetmeliği,
diğer tasarım kaynak ve araçları, mesleki denetim ve onay kurumları olarak
sayılabilir. Bunlardan birincisi olan deprem yönetmeliği öğesine baktığımızda
yürürlükte olan deprem yönetmeliğinin, en son araştırma sonuçları ve teknolojik
yenilikleri de içerdiği, donatı detaylandırılmasına varıncaya kadar ayrıntılar
üzerinde duran bir yönetmelik olduğu görülecektir. İkinci öğe olan tasarım
kaynakları ve araçları konusunda, maalesef ülkemizin yeterli bir konumda
olduğunu belirtmek zordur.
Yapıların depreme dayanıklı
olarak tasarımında, düzenli taşıyıcı sistem oluşturularak düşey yükleri ile
deprem etkisinin yapıda oluşturduğu yatay yüklerin, sürekli bir taşıyıcı sistem
ile temellere aktarılması birinci temel ilke olarak ifade edilebilir. Düzenli
taşıyıcı sistem seçilmesi, öncelikle mimari tasarımla da ilgili olan bir
husustur. Dolayısıyla mimari planların, olabildiğince planda ve düşeyde
karmaşık olmayan basit, simetrik ve sürekli taşıyıcı sistem teşkiline uygun,
mimar ve yapı mühendisinin ortak çalışması ile gerçekleştirilmesi
gerekmektedir.
Taşıyıcı sistemin düzensiz
(planda yada düşeyde) olması, yapının deprem davranışını olumsuz
etkileyebileceği gibi yapı stabilitesini de tehlikeye düşürebilir. 1997 deprem
yönetmeliği düzensizlikleri ve bu düzensizliklerin mevcut olması durumunda
yapılması gereken işlemleri detaylı olarak açıklamıştır.
Bilgisayar ile tasarım çok
yaygınlaşmış olmakla beraber mühendisliğin önemi azalmamıştır. çünkü taşıyıcı
sistem seçimi ve sünekliği arttırıcı düzenlemeler yapı mühendisinin deneyimine
ve depreme dayanıklı yapı tasarımı bilgi birikimi seviyesine bağlıdır.
Yorum Gönder